AYIPLI ARAÇ DAVALARINDA FAİZ TÜRÜNÜN BELİRLENMESİ
Ayıplı araç davalarında uygulanacak faiz türü, davanın niteliği, tarafların sıfatları ve davacının talebi gibi çeşitli faktörlere göre belirlenmektedir.
Avans Faizi
Avans faizi talepleri davacılar tarafından dile getirilmiştir. Bazı mahkeme kararlarında, aracın davalıya teslim tarihinden itibaren araç bedelinin avans faizi ile tahsiline karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir. Davacının en yüksek banka faizi talebinin, avans faizi olarak yorumlanarak ödenen araç bedelinin avans faizi ile tahsiline karar verilmesi gerektiği, aksi halde yasal faiz ile tahsiline karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu ifade edilmiştir.
Dava konusu aracın ticari olması nedeniyle avans faizine hak kazanıldığı belirtilmiştir. Ancak, tüketici tarafından ayıp nedeniyle uğranılan zararın avans faizi ile tazmini istemiyle açılan davalarda hükmolunacak faizin yasal faiz mi avans faizi mi olması gerektiği noktasında uyuşmazlıklar olduğu görülmüştür. Bir davada, davalıların yasal faiz yerine avans faizi ile sorumlu tutulmalarının yanlış bulunarak kararın düzeltilerek onandığı belirtilmiştir. Davalı vekili, tüketicinin korunmasına dair kanun hükümleri gereğince avans faizi hükmedilmesinin hukuka aykırı olduğunu iddia etmiştir.
Yasal Faizi
Yasal faiz, mahkemeler tarafından sıkça hükmedilen bir faiz türüdür. Davacı dilekçesinde faiz türünü göstermediğinde, dava tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmiştir.
Özellikle davacının tüketici olarak ayıplı malı satın almış olması durumunda, ödetilmesine karar verilen satış parasına uygulanacak faiz ölçüsünün reeskont faizi değil yasal faiz olduğu açıkça belirtilmiştir. Davalı vekilleri de ticari faiz talebinin yasal olmadığını belirterek faizin yasal faiz olması gerektiğini savunmuşlardır.
Mahkemece araç bedelinin yasal faizi ile tahsiline karar verildiği durumlar olmakla birlikte, bu kararların aracın iade tarihi gibi faiz başlangıç tarihinin hatalı olması veya davacının ticari faiz talep etmesi durumunda usul ve yasaya aykırı bulunarak düzeltilerek onandığı görülmüştür. Ancak, davalıların yasal faiz yerine avans faizi ile sorumlu tutulmalarının yanlış bulunarak düzeltildiği haller de mevcuttur.
Reeskont Faizi
Bazı davalarda mahkemece ayıplı araç bedelinin aracın davalılara teslim tarihinden itibaren hesaplanacak değişken oranlardaki reeskont faizi ile tahsiline karar verilmiştir. Ancak, davacının tüketici olması nedeniyle, uygulanacak faiz ölçüsünün reeskont faizi değil yasal faiz olduğu belirtilmiştir. Davalılar da reeskont faizi istenemeyeceğini savunmuşlardır.
Ticari Faizi
Davacılar tarafından ihtar tarihinden itibaren ticari faiz işletilmesi talep edilmiştir. İcra takiplerinde de bedelin ticari faiziyle ödenmesinin talep edildiği örnekler bulunmaktadır. Ancak, davalılar ticari faiz talebinin yasal olmadığını savunmuşlardır.
Faiz Türünü Belirleyen Faktörler
- Davacının Sıfatı: Davacının tüketici olması durumunda, genellikle yasal faiz uygulanması gerektiği ifade edilmiştir. Tüketici davalarında yasal faiz mi avans faizi mi uygulanacağı Hukuk Genel Kurulu önüne gelen bir uyuşmazlık konusu olmuştur (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E. 2017/620 K. 2019/914 T. 19.09.2019).
Hukuk Genel Kurulu’nun, yerel mahkemenin avans faizine hükmedilemeyeceği yönündeki direnme kararını hangi gerekçelerle bozduğu belirtilmektedir?
Hukuk Genel Kurulu, yerel mahkemenin avans faizine hükmedilemeyeceği yönündeki direnme kararını, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin ticari iş niteliği taşıması ve bu tür durumlarda uygulanacak faiz türüne ilişkin mevzuat hükümleri çerçevesinde bozmuştur. Kurul, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘da faizle ilgili özel bir düzenleme bulunmadığından, genel hükümlere başvurulması gerektiğini belirtmiştir.
Bu çerçevede, davalıların tacir olması nedeniyle taraflar arasındaki araç satış sözleşmesinin 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu‘nun 3. maddesi uyarınca davalılar için ticari iş niteliğinde olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu‘nun 21/2. maddesindeki ticari iş karinesi gereğince, taraflardan yalnızca biri için ticari iş mahiyetinde olan sözleşmelerin, kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, diğer taraf için de ticari iş sayılması gerektiğini ifade etmiştir. Bu saptamalar doğrultusunda, 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun‘un 2/2. maddesi uyarınca, ticari işlerde temerrüt faizi olarak Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının kısa vadeli avanslar için uyguladığı avans faizi oranının istenebileceği sonucuna varmıştır. Dolayısıyla, davacı tüketici olsa dahi, davalıların tacir olması ve işlemin onlar için ticari iş sayılması nedeniyle, temerrüt halinde avans faizi talep edebileceği kabul edilmiştir. Bu gerekçelerle, yerel mahkemenin yasal faiz uygulanmasına yönelik direnme kararı usul ve yasaya aykırı bulunarak bozulmuştur.
- Aracın Niteliği: Dava konusu aracın ticari olması durumunda avans faizine hak kazanıldığı belirtilmiştir.
- Davacının Talebi: Davacının faiz türünü açıkça belirtmesi önemlidir. Örneğin, en yüksek banka faizi talebi avans faizi olarak yorumlanmıştır. Davacı ticari faiz talep edebilmektedir.
- Faiz Türünün Belirtilmemesi: Davacı dilekçesinde faiz türünü belirtmediğinde, dava tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmiştir.
Yazar: Avukat İlbars Dorukhan VAROL