SOSYAL MEDYA ARACILIĞIYLA HAKARET SUÇU

Türk Ceza Kanunu’nda tanımlanan “Hakaret” suçu 125. Maddede açıkça ifade edilmiştir. Hakaret suçunun konusu bireyin onuru olup “bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırı” şeklinde ifade edilmektedir. Bireyin sosyal hayatındaki onurunu, şerefini zedelemeye yönelik manevi değerlerine yapılan saldırılar hakaret suçu kapsamında değerlendirilmektedir. Sosyal medya platformları (örneğin Twitter, Facebook), bu suçun aleni bir şekilde işlenmesine elverişli ortamlar olarak kabul edilmektedir. Sosyal medya aracılığı ile hakaret suçunun işlenmesi hâlinde TCK m. 125/2 de yer alan “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi hâlinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” diyerek suçun basit hâli ile işlenmesi durumunda cezasının üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası olduğu kanunda belirtilmiştir. İlgili maddenin devamında suçun cezasını arttıran nitelikli hâller sıralanmıştır.

“Hakaret suçunun;

a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,

b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,

c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.

(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.

(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”

Günümüzde internet, toplumun temel ihtiyaçlarından biri hâline geldiği için insanlar internet ortamı ve dolayısıyla sosyal medya platformlarını (Facebook, Twitter, Instagram vs.) ve internet aracılığı ile haberleşme uygulamalarını (whatsapp, telegram vs.) aktif şekilde kullanmaktadırlar. Sosyal medya üzerinden bir kimseye hakaret eyleminde bulunan kişinin bu eyleminin “aleni” biçimde olması suçun nitelikli (ağırlaştırıcı) hâli olmaktadır. Örneğin, Facebook, Twitter ve Instagram gibi Türkiye’de yoğun bir biçimde kullanılan sosyal medya araçlarında, bir iletiye hakaret içeren bir yorum yapıldığında aleniyet unsuru hayata geçmiş olmakta, kamuya açık profillerdeki hakaret içeren paylaşımlarda aleniyet unsuru bulunacağından cezada artırım gerekçesi oluşmuş olmaktadır.

Yargıtay 12. Ceza Dairesi bir kararında sosyal medya aracılığıyla hakaret suçunda aleniyet unsurunun varlığı için olay yerinde üçüncü şahısların mevcudiyetinin bir koşul olmadığını belirtmiştir. Kararda devamla, hakaretin tespit edilemeyen sıfat ve sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme ihtimalinin bulunması, herhangi bir kısıtlama olmadan kamuya açık mecralarda işlenmesinin de aleniyeti teşkil ettiği vurgulanmaktadır. Yargıtay 12. Ceza Dairesi 07.02.2018 Tarih,  2017/4286 Esas, 2018/1180 Karar

Ancak, sosyal medya platformlarının özel mesaj (direct message) imkânından faydalanan iki kişinin birbirleri ile iletişim kurduğu alanda (mesaj kutusu vs.) meydana gelen hakaretlerde aleniyet unsuru gerçekleşmemektedir.

“Sanığın Facebook hesabından mesaj yoluyla katılana hakaret etmesi eyleminde aleniyet unsurunun ne şekilde oluştuğu, sanığın paylaşımlarının herkes tarafından görülüp görülemeyeceği açıklanıp tartışılmadan ve yetersiz gerekçeyle TCK’nın 125/4. maddesinin uygulanması, açıkça bir bozma nedeni olarak belirtilmiştir.” Yargıtay 18. Ceza Dairesi, E. 2019/5907 K. 2019/11905 T. 10.09.2019

Sosyal medya platformlarından herhangi birinde gönderi altındaki yorum listelerinden veya forumlardan hakaret suçunun işlenmesi durumunda alenilik şartları sağlanmış olmaktadır. Çünkü bu ortamlardaki hakaret içeren söz ve davranışlar adı geçen sitelerdeki yorumlar herkes tarafından okunabilmektedir.

Küfür içeren doğrudan ifadeler, sıklıkla hakaret olarak nitelendirilir. Bu tür paylaşımlar, muhatabın saygınlığını açıkça zedeler.

• “Topu …ya atıp g..tü kurtaramazsınız şer..siz … futbol yorumcuları” ve “….. çakar g..tü kurtaramazsın” gibi etiketlemeli paylaşımlar, alenen hakaret kabul edilmiştir. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2021/9965 K. 2023/19185 T. 31.05.2023
• “Misafirhane nasıl devam mı misafirhane p…ç…” şeklinde kısaltmalı küfür, hakaret olarak değerlendirilmiştir. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2021/26621 K. 2024/8867 T. 24.06.2024
• “sana oy verenlerin taa amk..or… çocuğu g… melih senin de” ve “or… çocuğu yahudilerdensiniz, hepinizin bayramlık AMK” yazıları, hakaret olarak kabul edilmiştir. Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2021/13359 K. 2023/24928 T. 29.11.2023

Bu örneklerde, küfürlerin aleni platformlarda (Twitter, Facebook) paylaşılması, TCK m. 125/4 (aleniyet) uyarınca cezanın artırıma yol açmaktadır.

Sosyal medya aracılığı ile gerçekleştirilen hakaret suçunun delilleri arasında ekran görüntüleri, profil ve kullanıcı adları, URL adresi, IP adresi, trafik kayıtları (log kayıtları) yer almaktadır. Yargıtay bir kararında yalnızca mesaj görüntülerine dayanarak hüküm kurulmasını bozma nedeni kabul etmiş ve hakaret içerikli yazışmaların gerçekleştiği hesabın IP adresinin tespitinin yapılması gerektiğini belirtmiştir.

“Mesajların paylaşılıp paylaşılmadığının tespit edilmesi, mesajların varlığının tespit edilmesi halinde suça konu paylaşımın yapıldığı Twitter hesabının kime ait olduğunun tespiti için, sosyal paylaşım sitesinin yer sağlayıcısı olan şirketten, tespit edilen mesajın ne zaman ve hangi IP numarasından geldiğinin öğrenilmesi, daha sonra da tespit edilecek IP numarasının kime ait olduğu araştırılarak sonucuna göre sanıkların hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken…” Yargıtay 18. Ceza Dairesi 17.01.2018 Tarih, 2015/42049 Esas 2018/371 Karar

Hakaret içerikli bir gönderinin başka kimseler tarafından beğenilmesi hakaret suçunu oluşturur mu?

Sosyal medya platformlarında bir gönderinin insanlar tarafından beğenilmesi o gönderiyi bulunduğu mecrada öne çıkarmakta ve daha fazla kitleye sergilenmesine katkı sağlamaktadır. Bu nedenle hakaret içerikli gönderilerin beğenilmesi, tekrar paylaşılması da suçun mağdurunu ciddi zararlara uğratabileceğinden; bu gönderileri beğenen yahut tekrar paylaşan kimseler de hakaret suçunda sorumlu tutulabilmektedir.

“Bir Kimseye Başka Bir Hesaptan Yazılan “Pislik, Namert, Edepsiz, Yalancı, Silah Kaçakçısı, Çirkef, İmansız, İzzetsiz, Şerefsiz” Gibi İfadeleri ‘Retweet’ Eden Kimse De Hakaret Suçunu İşlemiş Olur.” Yargıtay 18. Ceza Dairesi 2018/7790 Esas, 2019/1445 Karar

Ancak bu hususta suça konu eylemin oluş biçimine göre göre aksi yönde kararlar da mevcuttur.

Sanığın savunması, açık kaynak araştırma raporu ve tüm dosya kapsamı itibarıyla sanığın suça konu yazı ve görseli paylaşmadığı fakat paylaşımı beğendiği, bu nedenle sanığın hakaret suçunun unsurlarından olan katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek şeklinde bir eyleminin olmadığının anlaşılması karşısında hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilerek sanığın beraati yerine mahkûmiyetine karar verilmesi, Nedeniyle karar hukuka aykırı bulunmuştur.” Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2022/12195 K. 2025/5969 T. 27.03.2025

Yazar: Avukat Begüm Gülberk VAROL